Zespół Aspergera u dorosłych

Zespół Aspergera, dalej – ZA (ang. Asperger syndrome, AS) jest to całościowe zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu. Od autyzmu różni się ono przede wszystkim brakiem ogólnego opóźnienia lub upośledzenia rozwoju mowy i funkcji poznawczych. Osoby często pieszczotliwie nazywane przez siebie i najbliższych “Aspi” przede wszystkim mają trudności związane z umiejętnościami społecznymi, z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji, pewną sztywność zachowań, problemy z zaakceptowaniem zmian i dostosowywaniem się do norm społecznych, ograniczoną elastycznością myślenia przy braku upośledzenia umysłowego oraz mają szczególnie pochłaniające ich obsesyjnie pasje. Fiksacje te dotyczą często wąskiego obszaru zainteresowań, przez co osoby takie mogą stać się wybitnymi specjalistami w danej dziedzinie. Osoby z ZA często są ponadprzeciętnie inteligentne. Potocznie zespół ten nazywany jest czasami przypadłością geniuszy. „Aspi” są często uznawani bardziej za ekscentryków niż za osoby zaburzone. Jednak ich zachowanie może prowadzić do niezrozumienia i odrzucenia przez innych.

Podstawowym objawom towarzyszą też te mniej widoczne. Osoby z ZA nie uczą się pewnych umiejętności na zasadzie intuicji, lecz na zasadzie instrukcji. Nie potrafią też niuansować swojego stylu komunikacji z otoczeniem czy opierać go na spontaniczności – preferują natomiast komunikację bezpośrednią, bez treści dwuznacznych, porównań, czy przenośni. Mają trudności w wyrażaniu uczuć i emocji a ich nauka nie przebiega w sposób spontaniczny i samoistny. Dlatego dojrzewają emocjonalnie z opóźnieniem i ponoszą duże koszty w nawiązywaniu kontaktów koleżeńskich i intymnych. Poza tym osoby z ZA mogą mieć trudności z koncentracją uwagi, nadpobudliwością czy snem, przejawiać zaburzenia lękowe, są też bardziej skłonne do popadania w depresję.  

Osoby z tym zaburzeniem wcale nie muszą być wykluczone z życia i są w stanie zbudować szczęśliwe życie rodzinne czy towarzyskie. 

Wielu wybitnych ludzi, takich jak Albert Einstein, Alfred Hitchcock czy Ludwik van Beethoven uznaje się za jednostki, u których mogły wystąpić zaburzenia z zakresu ZA. 

Jeszcze do niedawna niewiele wiedziano o Zespole Aspergera, czy w ogóle o spectrum autyzmu, przez co rzadko albo wcale nie diagnozowano dzieci w tym kierunku a ich nietypowe zachowania przypisywano kwestii charakteru lub braku odpowiedniego wychowania. Z tego też powodu obecnie może być wielu dorosłych, którzy borykają się z tym problemem, ale nie mają postawionej diagnozy. W takim przypadku warto jest zdecydować się na wizytę u specjalisty, który w wyniku złożonego procesu diagnostycznego stwierdzi czy te problemy spowodowane są zaburzeniem z zakresu Zespołu Aspergera.  Dorosłym z już zdiagnozowanym ZA zalecana jest psychoterapia, która pomoże im między innymi w procesie zrozumienia i tworzenia relacji z ludźmi. Inną metodą wykorzystywaną do pracy z takimi osobami jest EEG Biofeedback, czyli trening pracy mózgu oparty na biologicznym sprzężeniu zwrotnym. Dzięki tej metodzie pacjent uczy się regulować bioelektryczną aktywność mózgu, który wytwarza różne zakresy fal elektromagnetycznych a ich niedobór, nadmiar albo nieprawidłowy rozkład przestrzenny może mieć wpływ na niewłaściwe funkcjonowanie danej osoby. 

Należy pamiętać jednak, że Zespół Aspergera czy szerzej spektrum autyzmu to nie jest choroba, którą można wyleczyć (przynajmniej w świetle aktualnej wiedzy naukowej), lecz zaburzenie, którego natężenie można zmniejszać za pomocą odpowiednich działań terapeutycznych. 

Poniżej przedstawiamy ogólnodostępny test przesiewowy AQ, którego autorzy sami podkreślają, że nie jest to test diagnostyczny, jednak może być użyty do określenia prawdopodobieństwa zaburzeń ze spektrum autyzmu.  Nawet wysoki wynik nie musi od razu świadczyć o tym, że dana osoba, cierpi na jakieś zaburzenie ze spektrum autyzmu. Ważne by wiedzieć, że wynik Testu AQ nie zastępuje formalnej diagnozy.

Odpowiedzi:

• zgadzam się zdecydowanie,
• zgadzam się,
• nie zgadzam się,
• zdecydowanie się nie zgadzam.

Pytania:

1. Wolę robić rzeczy w grupie niż samemu.
2. Wolę wykonywać czynności stale w ten sam sposób.
3. Jeżeli próbuję sobie coś wyobrazić, nie sprawia mi problemu utworzenie sobie obrazu w myślach.
4. Często bywam tak zaabsorbowany jednym tematem, że nie zauważam niczego więcej.
5. Często słyszę ciche odgłosy, niesłyszalne przez innych.
6. Często zapamiętuję strzępki informacji, np. numery rejestracyjne samochodów.
7. Zdarza się często, że ludzie zwracają mi uwagę, że to co właśnie powiedziałem jest niegrzeczne, choć ja nie mam takiego wrażenia.
8. Gdy czytam jakąś książkę, potrafię sobie łatwo wyobrazić, jak wyglądają bohaterowie.
9. Jestem zafascynowany datami.
10. Nie mam kłopotów z rozumieniem wypowiedzi nawet, gdy równocześnie dyskutuje kilka osób.
11. Spotkania towarzyskie nie stanowią dla mnie problemu.
12. Zauważam szczegóły, które nie są widoczne dla innych.
13. Wolę pójść do biblioteki niż na imprezę/ przyjęcie.
14. Nie mam problemów z wymyślaniem historyjek.
15. Bardziej przywiązuję się do osób niż do przedmiotów.
16. Kiedy zajmuję się jakimś problemem, denerwuję się, gdy muszę przerwać to co robię i nie mogę kontynuować swoich działań.
17. Lubię pogaduszki o niczym, np. w windzie.
18. Jeżeli coś mówię, to często nie dopuszczam innych do głosu.
19. Jestem zafascynowany numerami.
20. Kiedy czytam książkę, mam kłopot z wyobrażeniem sobie postaci.
21. Czytanie beletrystyki nie sprawia mi przyjemności.
22. Mam kłopot z nawiązywaniem przyjaźni.
23. Bardzo często zauważam, że rzeczy układają się według wzorów, szablonów.
24. Wolę pójść do teatru niż do muzeum.
25. Nie przeszkadza mi to wcale, gdy mój rytm dnia jest w jakiś sposób zakłócony
26. Często łapię się na tym, że nie wiem, jak podtrzymać rozmowę.
27. Nie mam problemów z tym, by „czytać między wierszami”, gdy ktoś coś do mnie mówi.
28. Bardziej koncentruję się na całości niż na szczegółach.
29. Mam problem z zapamiętywaniem numerów telefonów.
30. Zazwyczaj nie zauważam drobnych zmian w położeniu lub wyglądzie osób.
31. Zauważam, kiedy to co mówię zaczyna innych nudzić.
32. Nie mam problemu z tym, by równocześnie wykonywać więcej niż jedno zadanie.
33. Kiedy rozmawiam przez telefon, nie jestem pewien, czyja jest kolej (na powiedzenie czegoś).
34. Lubię robić wiele rzeczy równocześnie.
35. Często jestem ostatnią osobą, która rozumie puentę żartu.
36. Nie sprawia mi problemu odgadnięcie co jakaś osoba myśli lub czuje na podstawie jej wyrazu twarzy.
37. Jeżeli z jakiegoś powodu muszę przerwać to co robię, nie mam problemu z natychmiastowym powrotem do tego zajęcia.
38. Potrafię rozmawiać o niczym.
39. Ludzie zwracają mi uwagę, że rozmawiam ciągle na ten sam temat.
40. Kiedy byłem dzieckiem lubiłem bawić się w przebieranie i udawanie, że jestem kimś innym.
41. Lubię zbierać informacje na temat różnych kategorii przedmiotów (gatunki ptaków, marki samochodów).
42. Mam kłopoty z wyobrażeniem sobie, jak by to było, gdybym był kimś innym.
43. Lubię, gdy każda aktywność, w której mam brać udział jest starannie zaplanowana.
44. Lubię spotkania towarzyskie.
45. Rozpoznawanie ludzkich emocji jest dla mnie trudne.
46. Jestem niespokojny/ nerwowy w nowych sytuacjach.
47. Lubię poznawać nowych ludzi.
48. Jestem dobrym dyplomatą.
49. Zapamiętywanie dat urodzin jest dla mnie problemem.
50. Bawienie się z dziećmi, gdy muszę coś lub kogoś udawać, jest dla mnie łatwe.

Liczenie punktów:

• „zgadzam się zdecydowanie”, „zgadzam się” – po 1 punkcie za pytania 2, 3 ,4, 5, 6, 7, 9, 12, 13, 16, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 26,33, 35, 39, 41, 42, 43, 45, 46.
• „nie zgadzam się”, „zdecydowanie się nie zgadzam” – po 1 punkcie za pytania 1, 8, 10, 11, 14, 15, 17, 24, 25, 27, 28, 29, 30, 31, 32,34, 36, 37, 38, 40, 44, 47, 48, 49, 50.